HOE REËEL IS HET OM NOG STEEDS TE DENKEN DAT JONGEREN GEEN CORONA KUNNEN KRIJGEN? NIET. LEES HET INTERVIEW MET IRENE: ‘’IK WEET NIET OF IK OOIT NOG DE OUDE WORD’’.
Wie er nog steeds van overtuigd is dat je geen corona krijgt, wanneer je tot de groepen jongeren behoort, moet toch echt even beter gaan nadenken. Irene (23 jaar) uit Gelderland kreeg in januari 2021 corona en dealt nog tot op de dag van vandaag met de symptomen. ‘’Dagelijks deal ik met vermoeidheid, vergeetachtigheid, moeilijk op woorden/verhalen komen, krachtvermindering, concentratieproblemen en druk op de borst na inspanning.’’ Ze ging van het verzorgen van patiënten, naar patiënt die zelf zorg nodig heeft. Irene: ‘’Ik ben eigenlijk gewoon een bezig bijtje en houd ervan om anderen te helpen. Nu moet ik voor mijzelf zorgen en ben ik degene die hulp nodig heeft. Dit is moeilijk om te accepteren’’. Inmiddels bestaat haar dagelijks leven uit het inplannen van momenten om haar huishouden of boodschappen te doen, corona revalidatie (mentaal en fysiek) en lotgenoten helpen met haar Instagram account: /mijncovidrevalidatie. Ietsjes anders dan haar leven voor Covid-19. Of ze ooit weer de oude wordt, weet ze niet. Maar aan haar inzet zal het niet liggen. Ook haar omgeving steunt Irene goed (inclusief werkgever en school). Gelukkig kan het zo dus ook. In haar interview deed ze haar verhaal over long covid, wat voor een impact dit heeft op je leven, waarom begrip zo belangrijk voor je herstel is en waarom er aandacht gegeven MOET worden aan dit onderwerp. Lees daarom verder.
Zeg, met wie hebben we het genoegen?
‘’Hoi! Ik ben Irene, ik woon in Gelderland, ben 23 jaar en bijna 3 jaar getrouwd met mijn jeugdliefde. Ik heb de opleiding voor kraamverzorgende/verzorgende IG gevolgd en afgerond. Hieruit volgde 3 jaar werkervaring als kraamverzorgende. Vervolgens ben ik 1 jaar als verzorgende IG gaan werken. In september 2020 ben ik begonnen met de opleiding verpleegkundige. Als persoon ben ik een type dat graag voor anderen zorgt, heb privé het nodige al meegemaakt en houd erg van nieuwe uitdagingen. Mijn man heeft samen met mijn schoonouders een melkveebedrijf, mijn man doet daarin voornamelijk het schapen gedeelte. In mijn ‘vrije’ tijd help ik mijn man en elk voorjaar gaan er zo’n +/- 100 schapen jongen. Wij slapen dan op de boerderij zodat de lammetjes veilig en gezond geboren kunnen worden. Daarnaast zijn mijn hobby’s boksen en ik ga graag mountainbiken in de Dellen. Ik houd dus van lekker bezig zijn, dan ben ik simpelweg op mijn best.’’
|’’Koorts had ik niet, maar het kleine stukje lopen naar het toilet voelde als een wereldreis.’’
Stilzitten zit er duidelijk voor jou niet in. Echter, dwong de positieve corona test je dit toch te doen. Kun je hier iets meer over vertellen?
‘’Niets vermoedend was ik tot januari 2021 lekker bezig met studeren, werken en mijn hobby’s. Hier kwam in de week van 22 januari verandering in, toen ik corona gerelateerde krachten kreeg. Dit begon met een zere keel en stemverlies. Amper twee dagen later werd ik verkouden. Vrijdag 22 januari werd ik getest en ’s avonds kreeg ik een telefoontje dat ik positief getest was. Dat weekend voelde ik mij steeds slechter. Zo was ik verkouden, ontzettend vermoeid, voelde ik enorme druk op de borst en verloor ik mijn reuk en smaak. Koorts had ik niet, maar het kleine stukje lopen naar het toilet voelde als een wereldreis. Daarna moest ik ook echt weer slapen. Uiteindelijk heb ik 11 dagen in quarantaine gezeten samen met mijn man, hij was ook positief getest. Ik moet eerlijk zeggen dat die quarantaine nog niet eens zo gek was want ik zie mijn man normaal gesproken weinig en nu hadden we echt quality-time haha. Grapje natuurlijk. Echter, we moeten er tenslotte iets positiefs van maken toch? Tenminste, dat probeer ik wel altijd.
Eenmaal uit quarantaine, volgde ik direct mijn online schoollessen en bouw ik ook het werken weer op. Na vier weken, werkte ik weer voor 50%. Dit was helaas van korte duur. Welgeteld 1 hele week. In maart kreeg ik een heftige terugval. Op de dag van de terugval had ik een halve dag gewerkt, boodschappen gedaan en toen ontving ik een telefoontje vanaf de boerderij. Er was iets met een van de schapen. Mijn man was pas laat thuis, dus ik besloot er heen te rijden, om te helpen. Al snel werd ik ontzettend benauwd en voelde ik een enorme druk om mijn borst. Het voelde alsof er een olifant op mijn borst stond. Het werd pijnlijk duidelijk, dit was de druppel die de emmer deed overlopen. Ook de dag erna voelde ik dezelfde hoeveelheid druk op mijn borst en was ik erg vermoeid. Ik kon echt helemaal niks meer. Mijn lichaam liet mij in de steek. Zo voelde het. Deze heftige klachten hebben zeker één week aangehouden.‘’
|’’Ik moet zeggen dat die quarantaine nog niet eens zo gek was, want ik zag mijn man normaal gesproken weinig en nu hadden we echt quality-time. Ha ha.’’
Je vertrouwde net zoals veel mensen op je eigen immuunsysteem en de kracht van je lichaam. Echter, gebeurde het tegenovergestelde: je lichaam liet je in de steek. Hoe ging je verder?
‘’Met deze klachten ben ik naar de huisarts gegaan, hij wist ook niet goed wat hij er mee aan moest omdat al mijn controles goed waren. Ik kreeg, om te proberen, salbutamol mee. Dit is een pufje dat er voor zorgt dat je luchtwegen verwijden. Dit pufje hielp niet. Ik besloot daarom de huisarts te bellen. Ik kreeg direct een doorverwijzing naar het ziekenhuis en er werd een longfoto gemaakt. Ik verwachtte dat er niets uit kwam. En raad eens? Mijn verwachtingen klopte. Met mijn longen was er niets aan de hand.
En daar gingen we weer: in overleg met de huisarts. We kwam op covid-revalidatie bij de fysiotherapeut. Dezelfde maand kon ik nog terecht voor een intake en kort daarna kon ik al starten met de therapie. De therapie bestond uit een ergotherapeut, fysiotherapeut en eventueel een diëtiste. Van de diëtiste heb ik geen gebruik gemaakt. Naast deze therapie ben ik ook meerdere keren bij de psycho fysio geweest. Dit helpt je met je ademhaling en de verdeling van je ‘mentale’ energie.
Tijdens de intake bij de fysiotherapeut moest ik een conditie en krachtmeting doen, aan de hand daarvan heeft de fysio een schema opgesteld. Deze bestaat uit wat conditie training (loopband en fietsen) en krachttraining (benen en armen).’’
|’’Je moet je even bedenken dat ik na 4 minuten op de hometrainer te hebben gezeten, bij de fysio, ik het gevoel had dat ik hele wereld had rondgefietst.”
Dit klinkt als een behoorlijke weg die je hebt moeten afleggen. Er valt nog niets te zeggen over het ‘’einde’’. Je bent inmiddels wel 6 maanden verder, hoe staat het er nu voor? En wat voor een impact heeft long covid op je leven?
‘’Inmiddels ben ik enkele maanden bezig met de Corona revalidatie, maar het gaat nog niet voorspoedig. Ik heb een aantal terugvallen gehad. De klachten waar ik op het moment mee deal zijn: vermoeidheid, vergeetachtigheid, moeilijk op woorden/verhalen komen, krachtvermindering, concentratieproblemen en druk op de borst na inspanning. Mijn leven ziet er wel compleet anders uit dan een half jaar terug: mijn opleiding staat op pauze, ben ik niet in staat om mijn huishouden te doen en werk ik twee keer per week een uurtje. Ik heb nog een lange weg te gaan. Fietsen en boksen zijn te inspannend en kan ik voorlopig uit mijn hoofd zetten. Je moet je even bedenken dat ik na 4 minuten op de hometrainer te hebben gezeten, bij de fysio, ik het gevoel had dat ik hele wereld had rondgefietst.
Per dag bekijk ik of de activiteiten die ik voor de dag gepland heb, kan uitvoeren. Ik gebruik hier een weekplanner voor. In de weekplanner zet ik alle ‘’vaste’’ dingen die prioriteit hebben om uit te voeren. Hiermee leer ik mijn energie te verdelen, wat lastiger is dan je denkt. De dingen deed je voorheen ‘’gewoon ff’’. Bijvoorbeeld ‘’even’’ naar de stad gaan of boodschappen doen. Daar moet ik serieus over nadenken en goed inplannen. De boodschappen haal ik niet meer zelf, deze laat ik bezorgen. ’s Middags slaap ik één a twee uurtjes. Als ik dit niet doe, houd ik de dag niet vol.’’
|’’Ik vind het moeilijk om te accepteren dat ik ‘ziek’ ben en alles wat ik deed neer heb moeten leggen. En daarbij veranderd ook je toekomstbeeld, want word ik wel weer de oude?’’
Wat heeft long covid mentaal voor impact op je?
‘’Mentaal heeft dit een hele hoop met mij gedaan en loop ik continue tegen mezelf aan. Ik ben eigenlijk gewoon een bezig bijtje en houd ervan om anderen te helpen. Ik woon tenslotte op een boerderij. Nu moet ik voor mezelf zorgen en ben IK degene die nu hulp nodig heeft. Dat past niet helemaal bij mij en heeft mij somber en chagrijnig gemaakt. Natuurlijk probeer ik het positieve te blijven zien maar hoe langer het duurt hoe lastiger dit wordt. Ik vind het moeilijk om te accepteren dat ik ‘ziek’ ben en alles wat ik deed neer heb moeten leggen. En daarbij veranderd ook je toekomstbeeld, want word ik wel weer de oude? Dat maakt het erg lastig.
Inmiddels ben ik nu twee keer bij de psycholoog geweest en dat helpt mij wel echt. Het is fijn om even je verhaal te kunnen doen aan een ‘vreemde’ en daarnaast tips te krijgen hoe je er mee om kunt gaan.
|’’Voor mijn man vind het wel erg moeilijk. Ik ben namelijk niet meer de Irene die ik een halfjaar terug was.’’
Je kunt wel stellen dat je er echt alles aan doet om weer de ‘’oude’’ Irene te worden. Hoe gaat je omgeving eigenlijk om met jouw long covid?
‘’Mijn omgeving is heel lief en goed voor mij. Ik ben zelf wat minder lief, richting mezelf haha. Zo heeft mijn werkgever de keuze gemaakt om op de rem te trappen voor mij, door mijn opleiding te pauzeren. En heel eerlijk, dat heb ik echt nodig en achteraf kan ik zeggen dat het heel fijn is. Ook school is heel meegaand en heeft begrip voor de situatie. Ik heb veel mensen in mijn omgeving die mij hun hulp bieden en erg meelevend zijn. Ik mag mezelf in de handen knijpen hiervoor, want dit is echt niet bij iedereen het geval. Ook de bedrijfsarts denkt goed met mij mee. Zo is hij van mening dat ik eerst voor mezelf moet zorgen voordat ik voor anderen kan zorgen. Ik zou het niet anders willen in mijn omgeving dan het nu is. Voor mijn man vind ik het wel erg moeilijk. Ik ben namelijk niet meer de Irene die ik een halfjaar terug was.’’
Ontzettend fijn dat je omgeving zo met je begaan is. Zoals je aangaf geldt dit niet voor iedere long covid patiënt. Dit is ons ook verteld tijdens eerdere interviews met long covid patiënten voor dit project. Heb je ondanks je positieve reacties op je omgeving, tips hoe scholen/werkgevers het beste volgens jou met deze situatie om zouden moeten gaan?
‘’Trap op de rem als je merkt dat een scholier/werknemer met long covid dit lastig vindt of kan. Luister naar de persoon en probeer vooral mee te leven. Vraag wat de ander graag zou willen en stem het plan hier op af. Geef degene met long covid de ruimte en tijd voor herstel. Geef niet het idee dat degene met long covid iets moet, dit kost alleen maar energie en geeft spanning. Houd contact, en geef vooral ruimte voor herstel. Doe je dit niet? Dan duurt het herstel alleen nog maar langer. Daarbij is mijn ervaring dat een depressie op de loer ligt bij long covid. Je bent namelijk niet meer wie je hiervoor was en dat is heel lastig om te accepteren. Dus aan werkgever/school de taak je echt de ruimte te geven en begrip voor de situatie. Je kunt gewoon niet voldoen aan de verwachtingen die misschien wel realistisch waren voordat je corona kreeg.’’
|’’ Het is oké om even niet oké te zijn en het komt vast goed.‘’
Het is duidelijk dat we long covid erg onderschatten. Althans, wij schrikken ervan dat de ziekte zoveel met je zelfbeeld en mentale gezondheid doet. En hoeveel impact je omgeving heeft op het herstel. Alleen daarom zou er meer aandacht moeten komen voor dit onderwerp. Waarom vind jij het belangrijk dat er aandacht wordt besteed aan long covid?
‘’Er is nog erg weinig bekent over long covid. Pasgeleden ben ik een Instagram begonnen (/mijncovidrevalidatie), om met meer lotgenoten in contact te komen en om mijn verhaal te delen met anderen. Corona kan echt impact hebben op je hele leven en daarom vind ik het persoonlijk belangrijk dat er meer erkenning en herkenning komt omtrent long covid. Ik wil graag dat er meer onderzoek naar gedaan wordt, zodat iedereen die hier mee te maken krijgt de juist passende zorg kan krijgen. Ook vind ik het belangrijk dat anderen weten dat ze niet alleen zijn en dat het herstellen na corona niet makkelijk is. Ook vind ik het fijn om tips te delen en te ontvangen. Het is oké om even niet oké te zijn en het komt vast goed.’’
Meer weten over Irene?
https://www.instagram.com/mijncovidrevalidatie/
Meer weten over long covid?